سگدست یکی از قطعات محور جلو خودروها است و نوعی رابط برای انتقال قدرت گیربکس به چرخ‌ها را برعهده دارد. این قطعه در بخش سیستم تعلیق خودرو، قرار میگیرد، و شامل یک یا دو بازو یا دوک است که توسط دیگر قطعات سامانه تعلیق به اجزای فرمان متصل میشود.
در این مطلب می‌خوانید:
سگدست چیست؟
سگدست به انگلیسی Steering knuckle قطعه‌ای در بخش سیستم تعلیق خودرو، است، که به آن بند انگشت فرمان یا قائم یا سگ دست نیز میگویند و شامل توپی یا دوک چرخ است و به سامانه تعلیق و اجزای فرمان متصل میشود. اصطلاحات دوک و توپی گاهی اوقات به جای سگ دست فرمان استفاده میشود، اما به قسمت‌های مختلف اشاره دارد.
در روی سگ دست از تعلیق دو قطعه جناغی شکل، سگ دست به بازوی کنترل بالایی در بالا و بازوی کنترلی پایینی در پایین نشان داده شده‌است. مجموعه چرخ متصل به سگ دست در نقطه مرکزی آن قرار دارد. به بازوی بیرونی سگدست، مکانیزم فرمان برای چرخاندن مجموعه بند و چرخ، متصل میشود.
مجموعه چرخ و لاستیک به توپی چرخ (دوک‌بند) وصل میشود که در آن لاستیک/چرخ می‌چرخد در حالی که در یک صفحه حرکت ثابت توسط مجموعه بند/تعلیق نگه داشته میشود.
انواع سگدست
سگ دست ها برای خودروهای مختلف در اندازه‌های متفاوت تولید میشوند سگ دست ها در اشکال و اندازه‌های مختلف وجود دارند و طراحی آنها برای تناسب با انواع کاربردها و انواع سیستم‌های تعلیق متفاوت است. این قطعه در خودروهای سبک و سنگین تفاوت های زیادی را شامل میشود و همچنین در اغلب خودروهای سواری و خودروهای سنگین در دو سمت راننده و شاگرد دارای تفاوت های بسیاری است به همین دلیل معمولا” به دو نام سگدست چپ و سگدست راست عنوان میشوند. با این حال، آنها را می‌توان به دو مورد با بازو و بدون بازو تقسیم بندی کرد.
و با توجه به موقعیت قطعاتی که به بازوهای آن متصل میشوند، زوایای این بازوها از یکدیگر نیز ممکن است در مورد خودروهای مختلف تغییر کند.
سگدست کامیونت ها:
کاربرد
در سامانه تعلیق غیر محرک، سگ دست معمولاً دارای یک دوک است که درام ترمز (روتر ترمز) به آن متصل میشود. (در برخی از ماشین ها، دوک مرکزی که مجموعه چرخ روی آن سوار میشود، دیده نمی‌شود) مجموعه چرخ توسط پیم ها و پیچ ها به سگ دست متصل میشود و کل مجموعه روی شفت دوک می‌چرخد.
در سامانه تعلیق، نوع «سگدست فاقد بازو (دوک) است، ولی دارای یک توپی است که یاتاقان‌ها و شافت مکانیزم محرک به آن متصل شده است و انتهای مکانیزم محرک دارای ناودانی‌های لازم برای نصب چرخ یا مجموعه ترمز (مجموعه کالیپر) خواهد بود؛ بنابراین، مجموعه چرخ که توسط میل محرک (نیم شفت) هدایت میشود، می‌چرخد. به خودی خود آزادانه نمی‌چرخد، اما فقط در صورتی که شفت از گیربکس یا دیفرانسیل جدا شده باشد.
سامانه تعلیق محرک همان‌طور که توضیح داده شد نیز ممکن است قابل هدایت باشد. اغلب به این ترتیب چیدمان درایو/فرمان میگویند.
قطعات متصل
لیست قطعاتی که به سگدست وصل میشوند عبارتند از:
- میل سگدست
- بلبرینگ سگدست
- بوش سگدست
- لوازم سگدست
- مهره سگدست
- پیم سگدست:
- دیسک ترمز
- کالیبر ترمز
- پلوس : پلوس که وظیفه انتقال قدرت گیربکس به چرخ‌ها را دارد در مرکز سگ دست سوار شده
- کاور پلوس: که وظیفه جلوگیری از نشست آلودگی‌ها و گرد و خاک روی محل اتصال پلوس و سگدست را دارد روی این دو را می‌پوشاند. این کاور نیز از جنس لاستیکی و ارتجاعی است و در مرکز سگ دست نصب میشود.
∗ بلبرینگ چرخ
بلبرینگ که خود دو بخش ثابت و متحرک دارد به نحوی روی سگ دست سوار میشود که امکان تحرکش حفظ شود. به این ترتیب که بخش متحرک به وسیله دو ردیف ساچمه امکان چرخش و حرکتش را نسبت به قسمت ثابت حفظ می‌کند و بخش ثابت نیز با پیچ و مهره به سگ دست وصل میشود. ۴ سوراخ روی بازوهای سگ دست جهت اتصال بخش ثابت بلبرینگ تعبیه میشود و در صورت رزوه شدن آن نیازی به مهره برای محکم کردن این پیچ‌ها نیست.
∗ دیسک ترمز
این قسمت نیز که روی بخش متحرک بلبرینگ سوار میشود و به صورت مداوم با چرخش چرخ‌ها حرکت می‌کند دارای کاوری است که این کاور روی سگ دست سوار میشود.
روی سگدست چرخ جلو ابتدا کاور دیسک ترمز، سپس بلبرینگ و پس از آن دیسک ترمز سوار میشوند. این قطعات که به‌ترتیب و پشت هم قرار دارند ارتباط سگ دست و رینگ و لاستیک را نیز از طریق دیسک برقرار می‌کنند.
تعمیر سگدست
علائم خرابی سگ دست عبارتند از:
- کشش غیرعادی فرمان (یک دست کشیدن چرخ ها)
- صدای غیرعادی چرخ ها
- لاستیک سابی
سگدست از جمله قطعات با استهلاک متوسط در خودرو است که معمولا در اثر کارکرد و به مرور زمان دچار سایش و شکستگی میشوند و گاهی بر اثر ، فشار زیاد یا ضربه در اثر تصادف، آسیب می‌بیند. بیشترین تاثیر خرابی و آسیب دیدگی سگ دست ها روی زاویه‌ی چرخ‌ها است و در این حالت، فرمان اتوموبیل به کشیده شدن و چرخیدن به یک سمت، تمایل دارد و باعث فرسودگی لاستیک ها و آسیب به طبق‌ها و فنرها شده و تنظیم جلوبندی را نیز به طور کامل به هم بریزد. از آنجا که سگدست قطعه‌ای ارزان‌قیمت نیست و تهیه آن در برخی از خودروها کار دشواری است پیشنهاد میشود که بازرسی و تعویض لوازم سگدست در بازه های زمانی منظم صورت پذیرد.