تسمه (belts) ، از تسمه‌ها برای تنظیم زمان حرکت قطعات موتور استفاده میشود.
تسمه یک نوار پلاستیکی یا لاستیکی بوده که برای انتقال حرکت و ایجاد پیوند بین دو یا چند شفت و محور استفاده میشود. در این انتقال حرکت، جهت حرکت پولی ها می‌تواند یکسان باشد و یا با ضربدری بستن تسمه می‌توان جهت حرکت را تغییر داد.
آنچه در این مطلب میخوانید:
تسمه چیست ؟
تسمه ها به واسطه ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، شامل دقت، استحکام و قابلیت انعطاف‌پذیری، تبدیل به یک محصول مورد استفاده در بسیاری از صنایع مانند صنعت ساخت‌وسازی، مهندسی، ساخت و تولید، معادن و ساخت چارچوب‌های آهنی می‌شوند. برای ساخت تسمه ها، اغلب از ورق‌هایی با ضخامت کم استفاده میشود که در مقاطع یکسان و معینی برش داده می‌شوند؛ این برش به گونه‌ای است که عرض به نسبت ضخامت تسمه، از اختلاف بالایی برخوردار باشد. تسمه ها در بازار در جنس‌های گوناگونی مانند لاستیک، نخ، آلومینیوم و غیره، قابل یافتن هستند.
تسمه‌ها در خصوص ابعاد و شکل‌های مختلف و به دو صورت فابریک و ماشین‌کاری تولید می‌شوند. علاوه بر این، تسمه‌ها در بسیاری از صنایع استفاده می‌شوند. کاربردهای تسمه گسترده بوده و شامل صنایع مختلفی مانند صنعت ماشین سازی، مهندسی، ساخت و تولید، معادن و ساخت چارچوب‌های فلزی میشود.
انواع تسمه‌ها
مشخصات و انواع تسمه
تسمه‌ها به عنوان وسیله‌ای برای انتقال انرژی بین چند شفت استفاده می‌شوند. عملکرد تسمه‌ها بر اساس پیچش آن‌ها دور شفت‌ها بوده و نیروی پیچش را بین شفت‌ها منتقل می‌کنند. طول و ابعاد تسمه‌ها تنوع زیادی دارد و از حدود ۶ میلی‌متر شروع و تا ۱۲ متر نیز می رسند، عرض تسمه‌ها معمولا” بین ۲۰ تا ۶۰ میلی‌متر است. تسمه‌ها می‌توانند به دو صورت باز یا بسته(گرد) ساخته شوند.
عملکرد تسمه‌ها
انواع تسمه از نظر عملکرد
عملکرد تسمه‌ها در سه حالت مختلف انجام میشود. این 3 حالت عبارتند از:
- انتقال قدرت: که به آن تسمه تایمینگ می‌گویند، برای انتقال قدرت استفاده میشود.
- تنظیم زمان: از تسمه‌ها برای تنظیم زمان حرکت قطعات موتور استفاده میشود.
- انتقال دهنده(نقاله): که به آن تسمه نقاله گفته میشود، از تسمه‌ها برای انتقال اشیا از یک سمت به سمت دیگر استفاده میشود.
کاربرد تسمه‌ها
انواع تسمه از لحاظ کاربرد
انواع تسمه از لحاظ کاربرد عبارتند از:
تسمه تایم
تسمه تایم یا تسمه پلاستیکی، نوعی قطعه است که در موتورهای احتراق داخلی استفاده میشود. این تسمه به عنوان رابط میان میل‌لنگ و میل‌سوپاپ عمل می‌کند و با چرخش میل‌لنگ، حرکت میل‌سوپاپ را هم می‌چرخاند.
اولین خودرویی که از تسمه تایم استفاده کرد، خودروی آلمانی گلاس ۱۰۰۴ بود. پس از آلمانی‌ها، شرکت‌های خودروسازی آمریکایی و انگلیسی هم از تسمه تایم استفاده کردند. در این تسمه، زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها توسط هماهنگی سرعت چرخش میل‌لنگ و میل‌سوپاپ تنظیم میشود. هر چند لغزش در تسمه تایم باعث اختلال در عملکرد موتور میشود، اما وجود دندانه‌های روی تسمه این مشکل را حل می‌کند. تعویض تسمه تایم باید توسط تعمیرکار حرفه‌ای انجام شود.
تسمه دینام
تسمه دینام، تسمه پروانه و تسمه مارپیچ، نوعی تسمه یا کمربند است که برای انتقال نیروی گشتاور موتور به اجزای مختلف خودرو استفاده میشود. این تسمه دارای یک قرقره یا پولی مخصوص است که به سر میل‌لنگ متصل میشود.
تسمه دینام می‌تواند یک یا دو تسمه مجزا باشد و زمانی به آن تسمه مارپیچ گفته میشود که یکی باشد و در طول مسیر خود به دور قرقره‌های متعددی پیچ‌درپیچ می‌گیرد. تسمه پروانه در موتورهای طولی در جلوترین قسمت و نزدیک به رادیاتور و تسمه دینام در سمت چپ موتور و قسمت سر میل‌لنگ قرار می‌گیرد. دینام یا آلترناتور تأمین‌کننده انرژی برای قطعه‌های مختلفی است و از موتور انرژی اولیه خود را دریافت می‌کند.
وظیفه اصلی تسمه دینام، برقراری ارتباط دینام با موتور و انتقال نیروی چرخشی موتور به دینام است. این تسمه به دینام کمک می‌کند تا از موتور انرژی مکانیکی را دریافت کرده و به انرژی الکتریکی موردنیاز باتری تبدیل کند. بنابراین، سلامتی باتری، تأمین انرژی آن و تأمین برق خودرو نیز به تسمه دینام و فعالیت صحیح آن وابسته است. همچنین، تأمین برق قسمت‌های مختلف خودرو نیز به تسمه تایم وابسته است.
تسمه ماشین آلات صنعتی
تولید محصول تسمه صنعتی، به دلیل ساختار ویژه‌ای که دارد، تنوع بالایی هم دارد. هر نوع تسمه صنعتی متفاوت، بر اساس کاربردهای مختلفی که دارند و با استفاده از مواد متفاوت تولید می‌شوند. این قطعات، به عنوان یکی از اصلی‌ترین قطعات برای ماشین‌آلات صنعتی، به دلیل کاربرد بالاشان خوب شناخته می‌شوند.
نوع متریال مورد استفاده در تولید تسمه صنعتی بر اساس میزان مصرف و مکان قرارگیری آن در ماشین‌آلات صنعتی متفاوت است. سرعت دستگاه، تنش موجود و درجه حرارت محیط کار ممکن است در نوع آلیاژ مورد استفاده تفاوت‌هایی ایجاد کنند، زیرا تسمه‌ها باید در شرایط مختلف استحکام و استقامت لازم را داشته باشند.
اکنون در آزمایشگاه‌های مدرن، قبل از تولید تسمه صنعتی، بررسی‌ها و محاسبات متمرکز صورت می‌گیرد، بر اساس قوانین تعیین شده است. پس از اطمینان از کیفیت و عملکرد تسمه صنعتی در آزمایشات دقیق، این محصول به هدف کاربری در ماشین‌های صنعتی مختلف با انواع متفاوت تولید میشود.
تسمه کولر ماشین
تسمه کولر و تسمه هیدرولیک مجموعه‌ای از عناصری همچون تسمه، هرزگرد و تسمه سفت‌کن است که برای کارکردن سیستم‌های تهویه‌مطبوع، آلترناتور (دینام) و سیستم هیدرولیک فرمان الزامی هستند و نیروی لازم برای آن‌ها را فراهم می‌کنند. همچنین، در برخی خودروها، واتر پمپ سیستم خنک‌کننده‌ی پیشرانه نیز با استفاده از تسمه دینام، به توان موردنیاز خود دسترسی می‌یابد. بنابراین، تسمه دینام یک عضو بسیار حیاتی و ضروری در ساختار خودرو محسوب میشود.
تسمه ماشین سنگین
اگر بخواهیم یکی از قطعات حیاتی ماشین‌های سنگین را نام ببریم، باید به تسمه تایمینگ یا تسمه تایم اشاره کنیم. این قطعه جزء اتوبوس‌ها و کامیون‌ها استفاده میشود و سالم بودن آن تأثیر بسیاری بر روی عملکرد ماشین دارد. کار تسمه ماشین سنگین به این صورت است که حرکت چرخشی میل لنگ به میل سوپاپ‌ها را بسیار ساده و راحت انتقال می‌دهد.
تسمه ماشین لباسشویی
تسمه لباسشویی یک قسمت اصلی و حیاتی در دستگاه لباسشویی است که دیگ شست‌وشو را با موتور دستگاه ارتباط می‌دهد. این تسمه با انتقال نیرو از موتور به دیگ شست‌وشو، باعث چرخش دیگ و شسته شدن لباس‌ها میشود. این روزها، ماشین‌های بدون تسمه نیز موجود است، اما استفاده از لباسشویی با تسمه هنوز هم رایج است. تسمه‌ی لباسشویی یکی از قطعات مصرفی مهم در دستگاه‌های صنعتی است و در استفاده از امکانات صنعتی، باید به قطعات مصرفی آن دقت کرد تا نتیجه‌ی مطلوب را در استفاده از دستگاه به دست آورد.
تسمه لباسشویی یک نوع تسمه شیاری است که در بازار با حلقه‌های مداربسته و رول‌های باز موجود است. این تسمه معمولاً از پلاستیک CR و یا ترکیبات پلی‌اورتان تهیه میشود. تسمه شیاری استفاده شده در لباسشویی به شکل یک حلقه مداربسته است.
در واقع، تسمه شیاری استفاده شده در لباسشویی، جزئی از تسمه انتقال نیرو است؛ چرا که با انتقال قدرت از موتور دستگاه به دیگ شست‌وشو، باعث حرکت دیگ میشود. تسمه بر روی دو پولی کوچک و بزرگ موتور قرار می‌گیرد و به دیگ شست‌وشو متصل میشود تا نیرو را انتقال دهد.
تسمه کولر آبی
تسمه کولر آبی، نوعی وسیله است که از موتور کولر نیروی چرخشی را می‌گیرد و آن را به پولی کوچکی انتقال می‌دهد. این تسمه به پولی متصل میشود و با چرخش پولی بزرگ، انرژی حرکتی را از موتور به پروانه کولر منتقل می‌کند.
تسمه کولر آبی مانند یک کمربند بزرگ در کنار توربین هوا و شناور قرار می‌گیرد و به عنوان یک قطعه مکانیکی کولر وظیفه انتقال نیرو را دارد. با چرخش تسمه، نیرو از موتور به سایر قطعات کولر منتقل شده و کولر عملکرد خود را انجام می‌دهد.
شکل ظاهری تسمه‌ها
انواع تسمه‌ها از نظر شکل ظاهری
انواع تسمه‌ها از نظر شکل ظاهری عبارتند از:
تسمه تخت
تسمه انتقال نیرو، با نام های تسمه تخت یا تسمه فلت شناخته میشود، نوعی تسمه صنعتی است که در بسیاری از کارخانه‌ها و صنایع استفاده میشود.
این تسمه‌ها برای انتقال نیرو و حرکت بین دو محور یا بیشتر در ماشین آلات و سیستم‌های مختلف استفاده می‌شوند. آن‌ها معمولا از مواد انعطاف پذیر مانند PVC، اتیلن، پلی یورتان، لاستیک و چرم ساخته شده‌اند. طراحی و ساختار این تسمه‌ها به گونه‌ای است که از افت سرعت جلوگیری کند.
تسمه تخت با روکش‌های لاستیکی و مقاوم برای انتقال قدرت و جابجایی قدرت در دستگاه‌های صنعتی استفاده میشود. به عبارتی، تسمه تخت مسئول انتقال قدرت از موتور یا هسته اصلی دستگاه به سایر قسمت‌های آن است. تسمه‌های تخت کمتر با محصولات و فراورده‌های تولید شده در صنعت تماس دارند؛ بنابراین نقش انتقال نیرو به بخش‌های مختلف دستگاه و گاهی انتقال این قدرت به محصولات بر عهده تسمه انتقال قدرت است.
تسمه وی شکل (V)
تسمه‌های وی شکل جزء تسمه‌های انتقال نیرو یا انتقال قدرت هستند. وظیفه اصلی این تسمه‌ها انتقال قدرت موتور توسط یک پولی به قسمت دیگر است. این نوع تسمه‌ها عموما در صنایع سبک و سنگین استفاده می‌شوند و از جنس لاستیک و نخ ساخته شده‌اند و سطح مقطع آن‌ها به شکل ذوزنقه است.
تسمه جوشی
تسمه صنعتی جوشی استخوانی (یا تسمه استخوانی جوشی) یک نوع تسمه صنعتی به شما می‌رود که به شکل V belt تولید میشود. این تسمه به اندازه‌های مختلف قطعه بندی شده و سرهای آن توسط حرارت به یکدیگر جوش می‌خورند، به همین دلیل آن را تسمه جوشی می‌نامند.
تسمه‌های جوشی از PVC یا PU پلی اورتان ساخته می‌شوند و در صنایع مختلف به کار می‌روند. این تسمه‌ها به صورت عمده در خطوط تولید سرامیک و کاشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تسمه شیاری
تسمه چند شیار یا Poly V-Belt یک نوع تسمه صنعتی است که طراحی شده است تا با شکل مقطع V-شکل شبیه به تسمه‌های شیاری عمل کند. با این حال، تسمه چند شیار دارای شیارهای بیشتر و کوچکتری است. به همین دلیل، آن را Poly V-Belt یا Multi V-Belt نیز می‌نامند. این تسمه‌ها از جنس لاستیک تقویت شده با الیاف مختلف مانند پلی‌استر یا آرامید ساخته می‌شوند که آن‌ها را مقاوم و با عمر طولانی برخوردار می‌کند.
طراحی خاص تسمه طوری است که چند شیار با شیارهای بیشتر ایجاد شده تا به انتقال قدرت بیشتر و کارایی بهتر کمک کند. این تسمه‌ها به دلیل طراحی خاص، قدرت انتقالی بیشتری نسبت به تسمه‌های معمولی دارند.
تسمه تایمینگ
تسمه تایمینگ یا تسمه تایم، یک قطعه لاستیکی است که وظیفه اتصال میل‌لنگ به میل‌سوپاپ را برعهده دارد. این تسمه با چرخش میل‌لنگ، میل‌سوپاپ را به حرکت در می‌آورد و با برخورد بادامک های میل سوپاپ به سوپاپ ها در نتیجه، سوپاپ‌های موتور نیز به حرکت در آمده و به طور منظم و در زمانی مشخص فعالیت خود را انجام می‌دهند.
تسمه تایم در سال ۱۹۴۵ معرفی شد و در سال ۱۹۶۲ به صورت گسترده در خودروها استفاده شد.
تسمه تایمینگ به عنوان یکی از قطعات اصلی خودرو و موتور، جزئی بسیار حیاتی است که بدون آن، خودرو به خوبی عمل نمی‌کند. این تسمه اصلیاً در موتورهای احتراق داخلی استفاده میشود. به‌طور خلاصه، عملکرد تسمه تایمینگ برای چرخاندن میل‌سوپاپ به‌موقع و صحیح و در نتیجه، اجرای صحیح سوپاپ‌های موتور است.
تسمه نوار نقاله
سیستم تسمه نقاله شامل دو یا چند قرقره است که با یک حلقه متصل شده و کالاها را حمل می‌کند. با استفاده از نیروی الکتریکی، قرقره‌ها حرکت کرده و تسمه نقاله به سمت جلو حرکت می‌کند.
تسمه نقاله از چند لایه مواد ساخته شده است. معمولاً سه لایه دارد که شامل پوشش فوقانی، پوشش مرکزی و پوشش تحتانی است. با این حال، بسته به نوع کالای حمل شده، ممکن است نیاز به لایه‌های بیشتری داشته باشد.
لایه مرکزی، قدرت تسمه نقاله را افزایش می‌دهد و به آن شکل می‌دهد. این لایه معمولاً از جنس پارچه یا فلزی ساخته میشود و دارای تار و پود است. تار تناسب با سطح مقاومت و کشش تسمه را تعیین می‌کند و پود مقاومت در برابر بریدگی و ضربه را افزایش می‌دهد.
مواد معمولی که در لایه مرکزی استفاده می‌شوند شامل فولاد، پلی استر، نایلون، پنبه و آرامید هستند. اما موادی که در لایه‌های فوقانی و تحتانی استفاده می‌شوند، ممکن است متفاوت باشند و بسته به نوع تسمه تعیین می‌شوند.
اگر سیستم تسمه نقاله برای حمل کالاهای سنگین استفاده شود، می‌توان از تسمه نقاله‌های فولادی استفاده کرد. تسمه‌های نقاله فولادی از تارهای استیل ساخته شده‌اند و به دلیل استحکام بالا و دوام بیشتری، مناسب برای حمل کالاهای سنگین هستند. از طرف دیگر، تسمه‌های با مواد کمتر انرژی بیشتری برای عملکرد مصرف می‌کنند و قابلیت استفاده بلند مدت و بهبود بهره وری را به ارمغان می‌آورند*****
انواع تسمه بر اساس شکل ظاهری و نوع کاربرد
تسمه های تخت (Flat belts)
از جمله قدیمی ترین تسمه های انتقال حرکت و توان، تسمه های تخت می باشند. این تسمه ها در فرایند مونتاژ، نیاز به اعمال کشش زیادی داشته که منجر به اعمال بارهای بسیار قوی می گردد. همچنین به دلیل صاف بودن سطوح، امکان سرخوردن آن روی پولی‌های ساده وجود دارد.
تسمه های گرد (round belts)
این دسته محصولات شامل تسمه‌هایی با سطح مقطع دایره‌ای شکل هستند. این نوع از تسمه برای اجرا در پولی‌هایی با شیارهای v شکل با زاویه ۶۰ درجه طراحی شده اند. تسمه‌های گرد فقط در موقعیت‌هایی که گشتاور نسبتاً پایین است استفاده می گردد. این گروه از تسمه ها، در طول ها و اندازه های مختلف تولید می شوند.
تسمه های Vشکل (ذوزنقه‌ای) (v-belts)
این تسمه که هم به عنوان تسمه v و هم به عنوان طناب گوه شناخته میشود، دارای سطح مقطع ذوزنقه‌ای شکل می باشد. این گروه از تسمه ها، معایبی از جمله لغزش و هم ترازی در تسمه های تخت را حل می کنند. تسمه‌های v شکل بهترین ترکیب از کشش، سرعت حرکت، بار اعمالی به یاتاقان‌ها و عمر طولانی را فراهم می‌کنند. این تسمه‌ها به خاطر ضخامت بیشترشان نسبت به تسمه‌های تخت، نیاز به پولی‌های بزرگتری دارند و دارای طول‌های قابل تنظیم با قابلیت جداسازی قطعات و متعلقات در هنگام لزوم می باشد.
برای بدست آوردن قدرت بالای مورد نیاز، ۲ یا چند تسمه ذوزنقه‌ای را در آرایشی به نام multi-v در کنار یکدیگر به هم متصل می‌کنند که در پولی‌های چند شیار، قابل اجرا می باشند.
تسمه های چند شیار (multi-groove belts)
این تسمه معمولاً از ۵ یا ۶ تسمه V شکل در کنار یکدیگر ساخته میشود. به همین خاطر برای همان سطح دیسک، تسمه نازکتری نسبت به ذوزنقه‌ای به ما می دهد که باعث انعطاف پذیری بیشتر تسمه میشود. در اینجا کاهش اثرات حرارت بر روی تسمه باعث افزایش و بهبود عملکرد آن می گردد. این امر موجب کاهش دمای کارکرد و افزایش طول عمر تسمه در حین بهره برداری می گردد.
تسمه های آجدار (ribbed belts)
تسمه آجدار، تسمۀ انتقال قدرتی است که شامل شیارهای طولانی می‌باشد. این تسمه، ترکیبی از تسمه مسطح و تسمه v شکل است. این تسمه در کمپرسور، دوچرخۀ تناسب اندام، ماشین‌آلات کشاورزی، میکسر مواد غذایی، ماشین لباسشویی، ماشین چمن‌زنی و … استفاده میشود.
تسمه های تایمینگ (timing belts)
این تسمه با نام‌های دیگری از جمله ” تسمه دندانه‌دار”، ” تسمه همزمان” و ” تسمه تایم” نیز شناخته میشود. این تسمه دارای دندانه هایی با پروفیل (شکل) مشخص و دقیق بوده که آنرا با پولی دندانه‌دار (پولی تایمینگ) مناسب تطبیق می‌دهند تا هنگامی که به درستی رگلاژ گردید، بعد از آن هیچ لغزشی نداشته باشد و در سرعت ثابت عمل کند. این تسمه اغلب برای انتقال حرکت مستقیم با رعایت زمان بندی دقیق استفاده می گردد.
****
تسمه های ماشینی
تسمه های ماشینی در ماشین آلات سنگین و کامیون ها اغلب مورد استفاده قرار می گیرند. در گذشته اغلب از تسمه های V در ماشین های سواری و کامیون ها استفاده میشد اما امروزه با گسترش تکنولوژی اغلب از تسمه های شیاری به علت سهولت، استفاده می شود.
بنز ۲۰ تن که سالیان سال است در ایران مورد استفاده قرار می گیرد از جمله خودرو هایی است که از تسمه V شکل برای دینام و پروانه خود بهره می برد.
تسمه های صنعتی
تسمه در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز، پتروشیمی، کاشی سازی، راه داری، دستگاه های هواساز (HVAC) مورد استفاده های گوناگون قرار می گیرد. تسمه های مورد استفاده در این صنایع اغلب از نوع تسمه های اسپشیال، C، D با ضخامت ها و عرض های گوناگون هستند.
علاوه بر تسمه های فوق تسمه های خطی 5V، RB، 8V در این صنایع مورد استفاده قرار می گیرند
تسمه های کشاورزی
تسمه های کشاورزی در مقاطع و سایز های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. اکثر تسمه های مورد استفاده ماشین های کمباین در مقاطع C، D، RB، R3V عرضه شده و مورد استفاده قرار می گیرند.
علاوه بر تسمه های فوق تسمه هایی با مقاطع SB، SC که مخصوص کمباین های ژاپنی هستند نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
فهرست فروشندگان تسمه
فهرست فروشندگان انواع تسمه عبارتند از: