قطعات و لوازم یدکی خودروهای سنگین، نیمه سنگین و سواری در اشکال مختلفی دسته بندی و طبقه بندی می شوند (Classification of spare parts) این دسته بندی شامل فهرست هزاران قطعه مختلف خودرو است. این مطلب به شرح و تفکیک قطعات یدکی به شاخه، بخش، سیستم و مجموعه می پردازد و در هر بخش قطعات مختلف آن فهرست شده اند که عمدتاً در خودروهای مجهز به موتور درون‌سوز مورد استفاده قرار می گیرند.
قطعات و لوازم یدکی خودروهای سنگین، نیمه سنگین و بطور کلی خودروهای دیزل را در اشکال مختلف می توان تقسیم نمود.
- طبقه‌بندی بر اساس شاخه
- طبقه‌بندی بر اساس نوع خودرو
- طبقه‌بندی بر اساس بخش (محل قرارگیری)
- طبقه‌بندی بر اساس کاربرد
- طبقه‌بندی بر اساس نوع جنس
- طبقه‌بندی بر اساس بخش(سیستم)
- طبقه‌بندی بر اساس مجموعه
- طبقه‌بندی بر اساس دسته
- طبقه‌بندی بر اساس کشور تولیدکننده
طبقه‌بندی قطعات
براساس شاخه
- لوازم موتوری
- لوازم گیربکس
- لوازم بدنه
- لوازم شاسی
- لوازم جانبی
طبقه‌بندی قطعات
براساس نوع جنس
طبقه بندی بر اساس نوع جنس و متریال بکار گرفته شده در قطعه:
- قطعات لاستیکی
- قطعات پلاستیکی: قطعات قالب‌گیری شده تزریقی
- قطعات فلزی پرسی
- قطعات فلزی ریخته گری
طبقه‌بندی قطعات یدکی
بر اساس بخش (سیستم)
طبقه بندی بر اساس بخش گروه بندی شده در سیستم به را میتوان به بخش های زیر تقسیم کرد:
- سیستم مولد قدرت
- سیستم انتقال قدرت
- سیستم انتقال قدرت خودرو محرک عقب
- سیستم انتقال قدرت خودرو محرک جلو (اغلب در خودروهای سواری)
- سیستم انتقال قدرت خودرو چهارچرخ محرک
- سیستم تعلیق: شامل قطعات جلوبندی و سیستم تعلیق خودرو
- سیستم فرمان
- سیستم ترمز
- سیستم الکتریکی و الکترونیکی
- سیستم ایمنی
- سیستم رفاهی و جانبی
هر کدام از سیستم‌های ذکر شده نیز به مجموعه های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند.
طبقه‌بندی قطعات یدکی
براساس مجموعه
هر یک از سیستم های فوق شامل مجموعه های زیر است:
سیستم فرمان
سیستم ترمز:
- مجموعه کالیپر چرخ جلو
- مجموعه دیسک و متعلقات
- مجموعه درام چرخ عقب
- مجموعه کاسه چرخ
- مجموعه لنت و کفشک
سیستم ایمنی:
- مجموعه مکانیزم قفل درب
- مجموعه نشانگرها
هر یک از مجموعه های فوق شامل صدها قطعه و لوازم یدکی مختلف است که در نوع خود هستند که نیز می توانند به دسته بندی های تخصصی دیگری تقسیم شوند.
طبقه‌بندی قطعات یدکی
براساس دسته
هر یک از مجموعه های فوق نیز به دسته های مختلفی تقسیم می شوند.
قطعات سیستم ایمنی خودرو (مجموعه)
قفل های درب
قفل مرکزی
کیسه های هوا
قطعات جانبی خودرو(مجموعه)
لیست قطعات در بخش مجموعه لوازم جانبی:
آفتاب‌گیرها
سایه‌بان ها
آینه‌ها
اتصال‌دهنده‌ها
اورینگ‌ها
برچسب‌ها
آرم ها (نشان و لوگو)
براکت ها
پیچ ها
داشبورد
جعبه داشبورد
کنسول میانی
کنسول راست
کنسول چپ
واشرها (درزبندها)
درزگیر ها
فاصله پرکن ها
کابل‌ها
مهره‌ها
میل فرمان کوتاه (اتصال کششی)
نشانگرهای پشت فرمان (آمپرهای پشت فرمان)
واشرها
هولدر/نگهدارندهٔ
دسته بندی لوازم کامیونت
نمونه های دیگر:
گروه بندی قطعات بر اساس نوع قطعه
گروه بندی قطعات بر اساس اهمیت قطعه
طبقه بندی قطعات یدکی در IDCON INC :
- قطعه در انبار یا روی قفسه های فروشگاه یا نمایندگی موجود است؟
- آیا بر عملکرد مستقیم خودرو تأثیر می گذارد؟
- جستجو و پیدا کردن قطعه سخت است؟
اگر از این منظر به آن نگاه کنیم، قطعات یدکی را به شرح زیر طبقه بندی کرده ایم:
- بحرانی – ما نمی توانیم بدون آن سپری کنیم (یا ادامه دهیم).
- نیمه بحرانی: به آن قطعه نیاز داریم اما هنوز می توان به حرکت ادامه داد.
- نا موجود: مثال برای فردا آن را تحویل می گیریم.
برای تعریف بخشی با این طبقه بندی ها، پرسیدن سوالات ساده می تواند نوعی رویکرد به ما نشان دهد که می تواند واقعی باشد. معمولاً توسط یک صنعتگر ماهر، سرپرست، متصدی اتاق انبار، سرنخ های صنایع یا مهندس قابل اطمینان پاسخ داده می شود (با عرض پوزش، نمایندگان فروش معمولاً بهترین منبع نیستند).
در موجودی انبار، ما اطلاعات تراکنش قطعات (مشکلات یا معایب، قطعات مورد استفاده) را در دسترس خواهیم داشت که از ما پشتیبانی می‌کنند.
هنگامی که قطعه تعویض میشود یا تجهیزاتی جدید خریداری می شود، اطلاعاتی از طرف سازنده تجهیزات (نه فروشنده) در اختیار مصرف کننده قرار گیرد. (من قویاً پیشنهاد می کنم که کارخانه بررسی کند).
در زیر لیستی از سوالات آمده است:
| مورد یا سوال | تعریف | نظرات |
| قابل پیش بینی بودن خرابی | تجربه فروش و آگاهی از میزان مصرفی بودن قطعه | ما دوره توسعه خرابی قطعه را داریم یا می توانیم تخمین بزنیم که گاهی اوقات توسط سازنده مشخص می شود بر اساس عملکرد موجود یا MTBF (میانگین زمان بین شکست) شکست خواهد خورد. |
| احتمال خرابی | ریسک ها و احتمالات | آیا قطعه معیوب خواهد شد؟ گاهی ما اطلاعاتی داریم که می توانیم مقدار X ساعت کار را برای قطعه تخمین بزنیم. گاهی توسط سازنده اطلاعاتی ارائه می شود که بر اساس آن حدود عملکرد بهینه یا MTBF خرابی قطعه مشخص خواهد شد. |
| زمان از خرابی تا از کار افتادن دادن “واقعی” تولید | مدت زمانی که از تولید قطعه تا زمانی که قطعه از کار می افتد و یا کیفیت محصول تحت تأثیر قرار می گیرد | مواردی که باید در نظر بگیرید: کارخانه کامل از کار افتاده است خط تولید خاص پایین است، تقاضای بازار را می توان با روش های دیگر برآورده کرد راه اندازی تجهیزات تحت تأثیر قرار خواهد گرفت (وابسته به زمان)آیا منحصر به فرد است یا تجهیزات اضافی آنهاست |
| عواقب نداشتن قطعه در مواقع لزوم | اثر، یا نتیجه که اتفاق می افتد | چه اتفاقی برای تولید خواهد افتاد؟آیا بر ایمنی و محیط زیست تأثیر می گذارد؟آیا بر کیفیت محصول تأثیر می گذارد؟ |
| زمان جداسازی قطعات (قبل از نصب قطعه) | زمان لازم برای جدا کردن یک مجموعه یا بخش برای دسترسی به قطعه و تغییر آن | گرفتن و تغییر قطعه به زمان نیاز داشت. |
| زمان آماده سازی | زمان لازم برای آماده شدن قطعه | برای مثال فروش موتور کامل خودرو‌ای که برای چندین سال در انبار بوده است و به اصطلاح خاک خورده است. قبل از فروش و نصب به مدت زمانی برای آماده سازی نیاز دارد. |
| آیا امکان تعمیر وجود دارد؟ | آری یا خیر | جمع کردن و مونتاژ مجدد قطعات مکانیکی، موتور، گیربکس تعمیر می تواند در داخل یا توسط پیمانکار انجام شود |
| در دسترس بودن جایگزین | آیا قطعاتی در دسترس هستند که بدون تغییر در مشخصات قطعه جایگزین شود؟ | بدون جایگزین – قالب های برش با ابعاد، سختی، زاویه برش و/یا براکت های خاص جایگزین دوم – فروشنده شخص ثالثی که می‌تواند برای مانند برش قالب، لایک ارائه کند. جایگزین سوم – سازنده ای که می تواند یک واحد فیلتر هوا و یا بلبرینگی را جایگزین بلبرینگی با مشخصات مشابه ارائه کند. |
نتیجه گیری:
در تعریف طبقه بندی قطعات یدکی بسته به نوع خودرو و هدف و یا تمرکز در نظر گرفته شده در هر لحظه می تواند متفاوت باشد.